Sinds 7 juni 2022 is de TOI verordening (EU) 2021/784 van toepassing, die uniforme regels vaststelt om de verspreiding van online terroristisch materiaal tegen te gaan. Er gelden sindsdien regels voor de nationale autoriteiten van lidstaten en er gelden ook regels voor de aanbieders van hostingdiensten.
Eén van die regels is dat de Nederlandse staat een autoriteit aanwijst die toezicht houdt, sancties oplegt en verwijderingsbevelen uitvaardigt en toetst. De Nederlandse uitvoeringswet, die het zelfstandige bestuursorgaan Autoriteit Online Terroristisch en Kinderpornografisch Materiaal (ATKM) aanwijst als die autoriteit, is op dit moment echter nog niet behandeld door de Eerste en Tweede Kamer.
Dat betekent dat er momenteel geen autoriteit bestaat die de taken uitvoert die de verordening toebedeeld aan een Nederlandse autoriteit. Deze situatie zal voortduren totdat de uitvoeringswet is aangenomen door het Nederlandse parlement. Pas vanaf dat moment zal de ATKM operationeel zijn en zal de Nederlandse autoriteit gaan optreden.
Wat betekent deze situatie voor Nederlandse aanbieders van hostingdiensten?
De TOI-verordening verplicht aanbieders van hostingdiensten maatregelen te nemen om terroristisch materiaal te verwijderen of ontoegankelijk te maken, zodra zij een verwijderingsbevel ontvangen. Dit staat los van de Nederlandse uitvoeringswet, omdat het hier gaat om verplichtingen uit de verordening die rechtstreeks van toepassing zijn op aanbieders van hostingdiensten.
Dit betekent dat aanbieders van hostingdiensten vanaf 7 juni 2022 moeten voldoen aan de verordening. De belangrijkste verplichtingen zijn:
- Aanbieders van hostingdiensten moeten een contactpunt aanwijzen of oprichten om de snelle behandeling van (grensoverschrijdende) verwijderingsbevelen te faciliteren
- Aanbieders van hostingdiensten moeten, als er terroristisch materiaal aanwezig is, in hun algemene voorwaarden opnemen wat hun beleid is om verspreiding van terroristisch materiaal tegen te gaan.
- Aanbieders van hostingdiensten moeten gebruiksvriendelijke klachtenmechanismen instellen en deze klachten snel en met volledige transparantie behandelen.
Omdat er op 30 juni nog geen Nederlandse autoriteit wettelijk verankerd en operationeel is, bestaat er dus momenteel geen autoriteit met bevoegdheden om toezicht te houden op deze verplichtingen. Totdat de uitvoeringswet in werking is getreden, is er ook geen Nederlandse autoriteit die verwijderingsbevelen kan opleggen aan aanbieders van hostingdiensten.
Ook andere toezichts- en handhavingsinstrumenten uit de verordening kunnen nog niet worden toegepast. Er is wel een kans dat Nederlandse aanbieders van hostingdiensten een verwijderingsbevel uit een andere EU-lidstaat ontvangen. Deze aanbieders zijn dan verplicht het online terroristisch materiaal te verwijderen of ontoegankelijk te maken. Totdat de uitvoeringswet in werking is getreden, is er geen Nederlandse autoriteit die toezicht houdt op naleving van dit buitenlandse verwijderingsbevel. Daarnaast kan de aanbieder dit buitenlandse bevel tot die tijd niet in Nederland laten toetsen. Indien de aanbieder het oneens is met dit buitenlandse bevel, dan bestaat er wel de mogelijkheid juridische stappen te nemen bij de nationale autoriteit of de gerechtelijke instanties van het land dat het bevel heeft uitgevaardigd.
Indien jullie vragen hebben voor de autoriteit in oprichting. Neem dan even contact met ons, dan kunnen we de vraag doorzetten.
