In de afgelopen maanden heeft Dutch Cloud Community verschillende gesprekken gevoerd met de Nederlandse overheid, zowel op rijks- als lokaal niveau. Deze dialogen zijn ontstaan uit een groeiende ambitie om digitale autonomie binnen de publieke sector te versterken. Gezamenlijk verkennen we de mogelijkheden om de samenwerking tussen overheid en markt te verbeteren in deze belangrijke ambitie.
De huidige situatie; is er probleem?
De huidige situatie laat zien dat een aanzienlijk deel van de ICT-exploitatiekosten van overheden wordt besteed aan de clouddiensten van grote Amerikaanse providers. Daarnaast constateren we een duidelijke toename van SaaS-oplossingen binnen het overheidsapplicatielandschap, met een verwachte stijging naar ongeveer 75% in 2025. Het merendeel van deze SaaS-toepassingen draait op diezelfde Amerikaanse Cloud infrastructuren.
De Nederlandse overheid beschouwt deze afhankelijkheid als een risico voor de geopolitieke stabiliteit van Nederland en Europa, met name in het licht van de relaties met landen als China en de VS. Digitale autonomie gaat niet alleen over geopolitieke stabiliteit; het raakt ook de fundamenten van nationale veiligheid, economische stabiliteit en het behoud van democratische processen, evenals de bescherming van persoonlijke gegevens.
‘Rekenkracht is macht’; deze uitspraak benadrukt de politieke en economische urgentie om de digitale autonomie van de overheid te vergroten.
Samenwerking brengt ons verder
Dit is een uitstekend moment voor de Dutch Cloud Community om bij te dragen aan de ambities van de overheid op het gebied van digitale autonomie. We merken dat de overheid goed begrijpt dat een gezond verdienmodel cruciaal is voor het realiseren van deze doelen.
Wat gebeurt er vandaag?
Waar de gesprekken met de rijksoverheid nog vooral gaan over de abstracte strategische kant van digitale autonomie zien we in onze gesprekken met de lokale overheid een aantal praktische toepassingen die bijdragen aan het vergroten van digitale autonomie.
Zo heeft de VNG bijvoorbeeld de ‘Haven standaard’ ontwikkeld. Een standaard die bijdraagt aan platform-onafhankelijke Cloud hosting en waarmee het eenvoudiger is om applicaties te hosten in een multi-cloud strategie. Er zijn door de bekende Amerikaanse vendoren Haven referentie implementaties ontwikkeld. Daarnaast zien we steeds meer partijen die op eigen initiatief een Haven referentie implementatie ontwikkelen zoals bijvoorbeeld het Duitse Edgeless Systems en zeer recent ook Dutch Cloud Community lid, Previder.
Een ander voorbeeld is het ‘Infra as Code’ project bij DigiLab waarin gemeenten samenwerken om te komen tot een ‘best practice’ van de Haven standaard aangevuld met de bijbehorende service lagen (monitoring, authenticatie en autorisatie, back-up, CI/CD, etc.). Deze ‘infrastructurele best practice’ is openbaar en vrij beschikbaar. Op die manier kunnen we als overheid en markt samenwerken aan het technisch fundament voor de Common Ground initiatieven rondom dienstverlening.
Hoe ziet de nabije toekomst eruit?
Duurzame samenwerking tussen overheid en markt op het gebied van digitale autonomie vereist een aantal kritieke succesfactoren. De overheid moet de komende jaren ervaren wat het betekent om als regisseur deze missie te leiden. Dit vraagt ook om risicodragende investeringen om de ambities te realiseren. Een sleutelrol is weggelegd voor inkoop en aanbesteding, waar nieuwe vraagstukken ontstaan. Life Cycle Management bepaalt het tempo van deze transitie.
Het is essentieel om een manier te vinden waarop Nederlandse gemeenten eenvoudig en overzichtelijk zaken kunnen doen met lokale aanbieders, zonder in te boeten op cruciale aspecten zoals security, functionaliteit en business continuity. De ontwikkeling van autonome oplossingen is een R&D-proces dat Dutch Cloud Community actief ondersteunt.
Onze focus ligt op het verkennen van de mogelijkheid om veelgebruikte applicaties door gemeenten op een soevereine basis te laten draaien. Wat zijn de afhankelijkheden van de platforms van hyperscalers en kunnen we deze opvangen? Hoe kunnen we de behoeften van opdrachtgevers in kaart brengen, zodat partijen eenvoudiger kunnen voldoen aan de vereisten om opdrachten te krijgen? En kunnen gemeenten hun aanbestedingen zó formuleren dat ze niet alleen gericht zijn op hyperscalers?
Onze ambitie is om de obstakels die gemeenten nu ervaren in hun samenwerking met de Nederlandse sector, zowel technisch, juridisch en economisch, weg te nemen. We willen het voor overheden gemakkelijker maken om onze bedrijven te vinden en hen te betrekken bij offertes.
Uitnodiging voor participatie
Binnen de gemeentelijke context willen we als Dutch Cloud Community onderzoeken wat nodig is om de ‘Haven-standaard’ en de ‘Infra as Code’-service laag te operationaliseren op een open infrastructuur, die beter aansluit op de ambities van de overheid voor meer digitale autonomie. We roepen onze leden op om zich aan te sluiten bij deze initiatieven en hun bereidheid aan te geven om tijd en moeite te investeren.
Bovendien zijn we uitgenodigd om op 7 november deel te nemen aan een paneldiscussie tijdens het VNG Uitvoeringscongres, met als onderwerp ‘Digitale autonomie, een duivels dilemma’.
Simon Besteman zal namens ons de markt vertegenwoordigen, samen met panelleden Barbara Kathmann (GroenLinks-PvdA), Bert Hubert (onafhankelijk tech-expert) en Jacco Brouwer (PO Haven-standaard).
Positieve vooruitzichten
Al met al zijn we optimistisch over de pragmatische aanpak die we bij gemeenten zien. Deze aanpak heeft ook steun vanuit de landelijke politiek en de economische sector. Missie gedreven samenwerking biedt de mogelijkheid om de digitale autonomie in Nederland te vergroten. Er is nog veel werk aan de winkel, maar uiteindelijk profiteren zowel Nederland als onze sector hiervan.
We houden jullie op de hoogte!
